Zaprezentujemy dwa proste przykłady w których decyzje w przedsiębiorstwie, zapadają w oparciu o wnioski płynące z przedstawienia problemu w tzw. macierzy wypłat, która jest charakterystycznym elementem Teorii Gier.
Bynajmniej, nie mówimy tutaj o grach wideo 🙂 . Z punktu widzenia ekonomii, grę rozumiemy jako sytuacje w której przedsiębiorstwa (gracze) konkurują ze sobą w ramach przyjętych zasad i podejmują racjonalne decyzje, których celem jest maksymalizacja zysków / minimalizacja straty.
Dla lepszego zrozumienia poniższych przykładów należy jeszcze uwzględnić informację: mowa tutaj o firmach bezpośrednio konkurujących (duopol), firmy między sobą nie kontaktują się oraz nie ustalają wspólnych działań. Jedyne co, to obserwują wzajemnie swoje posunięcia i w odpowiedni sposób reagują.
Przykład 1 – Wysokie ceny, czy niskie ceny?
Na rynku istnieją dwie konkurujące ze sobą firmy. Managerowie firm podejmują decyzje dotyczące cen. Każdy zarząd rozważa sytuacje w której sprzedaje produkt drogo lub tanio. Przy podejmowaniu decyzji muszą się liczyć z faktem, że jakiejkolwiek decyzji by nie podjęli ich konkurencja w odpowiedzi także podejmie stosowne działania.
| FIRMA B | |||
| FIRMA A | Niska cena | Wysoka cena | |
| Niska cena | 1,1 | 3,0 | |
| Wysoka cena | 0,3 | 2,2 | |
Optymalny scenariusz to ten w którym obie firmy sprzedają po wysokiej cenie (2,2). Niemniej, firmy NIE wybiorą tego scenariusza ponieważ, słusznie zakładają, że nie będą względem siebie lojalne i któraś będzie próbować poprzez obniżkę ceny, zwiększyć sprzedaż. Co zatem wybiorą? Wybiorą sytuację dla siebie najbardziej korzystną (1,1), ale z uwzględnieniem decyzji konkurenta (jest to tzw Równowaga Nasha). Jeżeli np. firma A obniży cenę, to żeby nie stracić klientów firma B będzie musiała zachować się podobnie. Jeżeli firma B obniży cenę więcej aniżeli firma A, to sprowokują ją do ponownej obniżki ceny. Sytuacja będzie się powtarzać do czasu, aż obie firmy staną się nierentowne i upadną. Zatem w tym wypadku najlepszą sytuacją jest ta, w której obie firmy sprzedają po cenie niskiej ale wciąż zapewniającej prawidłowe funkcjonowanie.
Przykład 2 – Reklamować się, czy nie?
Dwie konkurencyjne firmy rozpatrują ten sam problem. Zastanawiają się nad przeznaczeniem części budżetu na działania reklamowe. Z wcześniejszych doświadczeń wiedzą jakich extra przychodów mogą się spodziewać, jeśli podejmą działania promocyjne. Z drugiej jednak strony firmy są świadome innych ważnych ( i pewnie niemałych ) wydatków, które pozwalają rywalizować z konkurencją. Zatem reklamować się, czy nie?
Dla każdej z firm najlepszą decyzją (strategią dominującą) jest decyzja o podjęciu działań reklamowych. Należy rozpatrzyć jaka jest najlepsza z możliwych odpowiedzi na strategię jaką przyjął konkurent.
| FIRMA B | |||
| FIRMA A | Reklamuje się | Nie reklamuje się | |
| Reklamuje się | 6,6 | 10,2 | |
| Nie reklamuje się | 2,10 | 4,4 | |
- Z punku widzenia A: jeżeli B reklamuje się to A także (6>2). Jeżeli B nie reklamuje się to A się reklamuje (10>4)
- Z punktu widzenia B: jeżeli A reklamuje się to B także (6>2). Jeżeli A się nie reklamuje to B się reklamuje (10>4)
Skoro dla obu firm najlepszą strategią jest strategia zareklamowania się to Równowaga Nasha zachodzi w przypadku kiedy obie firmy się reklamują i w tym wypadku obie najwięcej zyskują.
Na zakończenie polecamy…
…jeszcze jeden artykuł związany z podejmowaniem decyzji w przedsiębiorstwie jaki jest dostępny w naszych zasobach.
W artykule „Jak podejmować decyzje w przedsiębiorstwie?” zaprezentowaliśmy sposób na wyliczania optimum ekonomicznego, czyli w naszym przypadku wielkości produkcji, która przy danej cenie zapewnia max zysk, z uwzględnieniem kosztów.
